Wij willen met deze blog en onze podcast ecologisch moestuinieren promoten. Voor ons geen piekfijne moestuin waar onkruid en ongedierte met de grove middelen bestreden worden. Wél een moestuin waar plaats is voor de natuur. Ook als dat betekent dat er eens een deel van de oogst mislukt door vraatzucht.
Maar wat betekent dat nu precies, ecologisch moestuinieren? En waarom zijn wij er zo’n fan van? Dat lees je hieronder.
Wat is ecologisch moestuinieren?
Ecologisch moestuinieren is een moestuin houden die zo veel mogelijk in harmonie is met de natuur.
Er is iets tegenstrijdigs aan een moestuin houden: moestuiniers genieten ervan om in de natuur bezig te zijn en ze houden meestal ook echt van de natuur, maar tegelijkertijd zetten ze die natuur naar hun hand. Dat proberen we bij ecologisch moestuinieren zo min mogelijk te doen: we omarmen de natuur en gebruiken haar voor een stuk ook als bron van inspiratie. Wij passen ons aan aan de natuur, en niet andersom.
Waarom ecologisch moestuinieren?
Er zijn verschillende redenen om op een ecologische manier te moestuinieren. Ten eerste voor de natuur: door pesticiden te gebruiken, dood je insecten. Minder insecten betekent minder voedsel voor de vogels. Daardoor gaan die vogels uitsterven, of, iets minder schrijnend: wegblijven. Dat alles is nefast voor het ecosysteem in je tuin.
Ten tweede: voor jezelf en de mensen die van je groenten eten. Want ja, je eet die groenten die je gekweekt hebt, toch zelf op hé. Wij hebben allebei nog jonge kinderen, en we willen graag dat die zo biologisch mogelijk voedsel binnenkrijgen. Je weet nooit wat anderen uitgespookt hebben met het eten dat je koopt, maar wat rechtstreeks uit onze moestuin komt, daarvan weten we wel dat het van goede kwaliteit is. We hebben het meestal zelf opgekweekt vanaf het zaadje tot op ons bord.
Ecologisch moestuinieren, hoe doen wij dat?
Carolien is lid van Velt, de Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren. Elk jaar houdt Velt een samenaankoop voor biologisch geteelde zaden. En ook één voor biologische bloembollen. En elke keer plaatst Carolien een grote bestelling, voor haar eigen tuin en voor die van Marijke. Marijke vult haar verzameling biologische zaden en plantjes wel aan met een aantal zeldzamere groentensoorten. Daar vind je meestal maar één keuze voor, dus erg kieskeurig kan Marijke hiervoor niet zijn. Maar waar mogelijk gaat Marijke haar planten wel proberen te recupereren, door zelf zaad te oogsten en dit het jaar nadien opnieuw te zaaien.
Daarnaast blijven we natuurlijk ver weg van alles wat pesticiden zijn. Of van andere dingen die beesten doden. We houden onze moestuin zo natuurlijk mogelijk.
En tot slot passen we spontaan veel dingen toe uit de permacultuur: woelen in plaats van spitten, onze bodem bedekken met mulch … ook deze technieken zijn een vorm van ecologisch moestuinieren: je beschermt er het leven in de bodem mee en je bespaart water op een natuurlijke manier.
Wat met ongedierte en plaagjes?
Ongedierte in je moestuin
Als er vraatzucht is, dan vinden we dat natuurlijk niet leuk, maar we accepteren het. Want het hoort er wel een beetje bij, bij ecologisch moestuinieren. Marijke lost vraatzucht op door groenten van eenzelfde soort verspreid te planten. Als de ene plant ten prooi valt aan vraatzuchtige insecten, dan vinden deze hopelijk niet de weg naar de andere plant(en) elders in haar moestuin. En zit er ergens een bladluis of gelijkaardig beestje zich te verkneukelen op haar planten? Dan sproeit ze die er met de tuinslang zorgvuldig af. Andere insecten die ze liever niet op haar moestuinplanten ziet, zoals rupsjes van het koolwitje, probeert ze weg te halen en op een ander plaatsje in haar tuin vrij te laten. Er is genoeg waar die beestjes wel lustig van mogen smullen, zonder dat ze haar kolenplanten moeten opvreten.
Alleen slakken, … de meeste moestuiniers hebben die beestjes hevig vervloekt tijdens de supernatte zomer van 2024. Marijke moet bekennen dat ze slakken toch wel regelmatig aan haar kippen voert. Het voelt niet helemaal slecht: kippen moeten toch ook eten?! Carolien was één van de gelukkigen die amper last had van slakken die zomer. De droge zandgrond in haar tuin speelde voor één keer in haar voordeel.
Plaagjes bestrijden zonder pesticiden
Ook plaagjes tolereren we in onze moestuin. Door wisselteelt toe te passen, zorgt Carolien ervoor dat haar bodem zo goed mogelijk aangepast is aan de gewassen die ze er dat seizoen opzet. Een plant die in de bodem de voedingsstoffen vindt die ze nodig heeft, is beter opgewassen tegen plaagjes.
Maar natuurlijk overkomt het haar wel eens dat er een plaagje in haar planten zit. In 2024 was haar tomatenoogst bijvoorbeeld heel beperkt doordat al haar planten last hadden van de tomatenplaag. Ze had wel genoeg vruchten voor consumptie op het moment zelf, maar ze maakt in de zomer ook graag tomaten in om het hele jaar door tomatensaus of -soep te kunnen maken met milieuvriendelijke en goedkope tomaten. Dat kon in 2024 niet, maar daar vond Carolien een eenvoudige oplossing voor: haar eigen karige oogst vulde ze aan met een paar kilogram tomaten die ze in hoogzomer, tijdens het tomatenseizoen, bij een teler kocht. Dat zorgt ervoor dat tomatensauzen geen afval (geen tomaten uit blik) met zich meebrengen, maar ook dat ze lokaal geteeld zijn zonder veel extra energie – of dacht je écht dat Vlaamse serres in putje winter zichzelf opwarmen?
De voordelen van ecologisch moestuinieren
Ecologisch moestuinieren brengt – naast gezonde voeding – vooral voordelen op langere termijn: met pesticiden dood je de insecten op je planten en red je je oogst, maar je doodt nooit álle insecten. De sterkere exemplaren blijven over, en zoals Darwin ook al wist, maken zij kindjes die, jawel, óók meer bestand zijn tegen de pesticiden. Wil je die het volgende moestuinseizoen ook weer doden, dan zal je dus meer of sterker spul nodig hebben. Enzovoort.
Gebruik je géén pesticiden, dan ben je op korte termijn misschien een beetje in het zak gezet: je zorgvuldig opgekweekte plantjes belanden in insectenbuikjes waar je ze eigenlijk niet voor bedoeld had. Maar die insecten trekken dan weer andere dieren aan, die op hun beurt hun buikje vullen: natuurlijke bestrijders van het door de moestuinier zo gevreesde insect. Wat is het gevolg? Dat je volgend seizoen mínder vraat zult hebben, want de natuurlijke bestrijders hebben nu hun weg gevonden naar een smakelijk maal en helpen jou je planten te beschermen.
Zijn er ook nadelen aan ecologisch moestuinieren?
We zeiden het al: als je kiest voor ecologisch moestuinieren, moet je accepteren dat je oogst af en toe mislukt. Hoewel wij er ergens van dromen om ooit volledig zelfvoorzienend te zijn met onze tuin, is onze moestuin toch in de eerste plaats een hobby. Een mislukte oogst zien we dus ook als een manier om te leren en te experimenteren. Volgend jaar beter!
Geef een reactie