De moestuin van Carolien ligt in Liezele, een deelgemeente van Puurs-Sint-Amands. Liezelenaars worden niet voor niets ‘pieren’ genoemd: de grond is er zo arm dat er zelfs geen pieren zitten. Dat weerhoudt Carolien er niet van om vol overgave tóch te proberen.
Wisselteelt
Carolien kiest voor wisselteelt om de planten in haar moestuin een zo gunstig mogelijke omgeving te geven. Volgens het principe van de wisselteelt kweek je op een bepaald stuk grond telkens één groentesoort, en dat wissel je dan af in een bepaalde volgorde. Er zijn verschillende manieren mogelijk om wisselteelt toe te passen, afhankelijk van het aantal percelen dat je gebruikt. Caroliens moestuin telt zes percelen, die ze afwisselend met de volgende gewassen beplant:
- aardappelen
- peulvruchten
- kolen
- bladgewassen
- vruchtgewassen
- wortelen
Normaal is het de bedoeling dat je na elk gewas afwisselt, maar om gemakkelijker te kunnen plannen, heeft Carolien beslist om elk moestuinseizoen een veld op te schuiven.
Wisselteelt heeft twee grote voordelen:
- Als je telkens dezelfde gewassen teelt op hetzelfde stuk land, dan put je je grond uit. Dezelfde gewassen betekent namelijk ook dat ze op steeds dezelfde manier beroep doen op je grond: ze vragen bijvoorbeeld steeds dezelfde mineralen. Dat vermijd je dankzij wisselteelt. Nadat een bepaald gewas een seizoen op een stuk land gegroeid heeft, duurt het zes jaar vooraleer dit gewas er opnieuw beroep op doet.
- Door af te wisselen, bereidt het ene gewas de bodem voor in het voordeel van het volgende gewas. Peulen geven bijvoorbeeld stikstof uit de lucht af aan de aarde, wat de kolen een seizoen later blij maakt. En met hun vele bladeren beschermen aardappelen de bodem tegen hevige regenval. Uien, die hierna komen, hebben zelf geen groot blad en slagen er zelf niet in om de bodemstructuur te beschermen. Net daarom vinden ze het leuk om in een gezonde bodemstructuur geplant te worden.
De nadelen van wisselteelt
Er zijn ook wel wat nadelen verbonden aan een moestuin met wisselteelt. Zo is er weinig ruimte om te experimenteren buiten de zes gewassoorten die je afwisselt. Daarom denkt Carolien eraan om nog enkele extra velden te voorzien, zoals één voor doorlevende planten, zoals Brave hendrik, rabarber, enzovoort.
En asperges kweken, dat wil Carolien in de toekomst ook wel eens proberen. Want die arme pierengrond uit Liezele, die is perfect voor het witte goud. Ook daar zal ze nog een extra ruimte voor moeten bijmaken. We houden je zeker op de hoogte als ze begonnen is met het kweken van asperges!
Een ander nadeel is dat je vaak met een overproductie zit van het ene gewas en een onderproductie van het andere. Elk gewas krijgt namelijk even veel ruimte, maar een moestuin is natuurlijk voor eigen gebruik … en wat moet een gezin nu elk jaar met enkele honderden lookbollen? Bovendien houdt Caroliens partner helemaal niet van kolen – die belanden dus grotendeels in de soep of in een wokgerecht. Vruchtgewassen vallen dan weer wel in de smaak ten huize Carolien. Daar zou ze gerust zes bedden van kunnen kweken, maar dat past niet binnen de structuur van haar moestuin.
Een moestuin vol structuur
Wisselteelt kan voorkomen in verschillende vormen, maar Carolien kiest voor structuur in haar moestuin: ze heeft achttien vlakke bedden van elk 1 op 3 meter. Dat zijn 6 velden van 3 bedden, 1 veld per gewas, en elk jaar schuift ze door.
Tussen elk bed ligt een dubbele rij klinkers, als gangpad. Ideaal om overal goed aan te kunnen en het stimuleert kleine kindjes ook om op de paadjes te lopen in plaats van lukraak over de bedden. Bovendien moedigen deze kleine bedden ook aan om onkruid te trekken, al heb je maar even tijd. Één bed is zo klein, dat je het snel bijgewerkt hebt. En geef nu toe: het is toch altijd fijner om te kunnen zeggen dat je een volledig bed hebt afgewerkt, dan dat je maar een half bed hebt kunnen doen!
Om haar moestuin te vullen met planten, werkt Carolien met een teeltplan, dat ze elk jaar verder verfijnt. Met dit plan kan ze gemakkelijk berekenen hoeveel plantjes ze van elk gewas kan planten, strikt volgens de aanbevolen afstanden. Want als Carolien plant, is dat met de meetlat. Helemaal anders dan haar zus.
Caroliens teeltplan dient niet alleen om te berekenen hoeveel plantjes ze van elke soort nodig heeft. Het helpt haar ook om exact te weten wanneer ze een bepaalde soort groente kan gaan voorzaaien, wanneer de plantjes daarna moet verspenen of afharden en wanneer ze kan gaan oogsten. Om de oogst wat te spreiden, zaait ze onder andere tuinbonen en sla op verschillende tijdstippen. Ook de andere taken schuiven dan natuurlijk op. Met haar moestuinplan houdt ze voor zichzelf het overzicht in wat al gauw een wirwar van tuinklusjes wordt.
Natuurlijk laat de natuur zich niet volledig sturen! Soms is het niet exact te voorspellen wanneer iets klaar zal zijn om te oogsten. Gelukkig zie je dat bij de meeste planten op het zicht. Maar bijvoorbeeld voor aardappelen en ajuinen is het wel handig om dit uit te rekenen, want die zitten natuurlijk onder de grond. En ook om je werk in de moestuin te plannen natuurlijk! Of als je midden in het oogstseizoen op reis bent en je vraagt aan een buurman om je groenten op tijd te oogsten, maar die buurman heeft niet veel kaas gegeten van tuinieren.
Sommige velden gebruikt Carolien meerdere keren per seizoen. Look plant ze bijvoorbeeld al in oktober/november op het veld van de vruchten. Tegen dat de look oogstklaar is (in juni), is dat het veld van de wortelgewassen geworden. En dat klopt, want look is een wortelgewas! En hoewel het eigenlijk niet goed is om aardappelen nog eens op hetzelfde bed te planten, doet ze dat toch, voor een winteroogst. Madame Zsazsa noemt dit ‘kerstaardappeltjes’. Vorig jaar was het maar een magere Kerst, met een erg matige oogst, maar dit jaar wil Carolien het opnieuw proberen. Haar plantaardappelen bewaart ze nu in de koelkast, tot het tijd is om ze te laten voorkiemen. Ook om beide zaaisels zorgvuldig op elkaar te kunnen afstemmen, doet ze beroep op haar teeltplan.
Onderhoud tussen twee moestuinseizoenen door
Jaarlijks vult Carolien haar moestuin bij met zelfgemaakt compost. En ook de kippen worden in de winter uitgenodigd om de moestuin mee te onderhouden. Met behulp van een schapengaas worden ze ’s winters naar de moestuin geleid, waar ze gretig het zand losscharrelen. De uitwerpselen die ze lukraak achterlaten tijdens hun dagtaak, zorgen voor extra voeding voor de bodem. Handig! Alleen … de kippen vinden de rest van de tuin ook interessant. Zodra ze een groter gat ontdekt hebben in de schapendraad, vind je hen – en hun uitwerpselen – overal in de tuin.
Dit najaar wil Carolien ook groenbemesters planten, tussen de seizoenen door. Daardoor ligt je grond niet braak en groeit er dus minder onkruid. Minder onkruid betekent minder werk in het voorjaar! En mooi meegenomen: de juiste groenbemesters geven extra voedingsstoffen aan de bodem. Kies niet zomaar een willekeurige groenbemester, want je keuze is onder andere afhankelijk van de planten die je volgend seizoen zal zaaien. Maar daarover later meer.
Het moestuinseizoen begint voor ons allebei vroeger dan bij sommige andere moestuiniers. We kiezen er namelijk voor om zoveel mogelijk plantjes voor te zaaien. Carolien doet dit in een mengeling van zelfgemaakt compost en gezeefd zand uit haar moestuin. Dit zand zeeft ze wanneer ze onkruid uittrekt: zo vermijdt ze dat er te veel zand op haar mesthoop terecht komt.
Een moestuin in beweging
De moestuin van Carolien is nog jong – tot het najaar van 2022 was het stuk land nog gewoon een grasveld. De bodem moet zich dus nog wat herstellen. Maar Carolien is hoopvol dat dat helemaal in orde komt na zes jaar, wanneer de wisselteelt helemaal rondgegaan is. In elk geval ziet ze elk jaar meer pieren en ander bodemleven in haar moestuin, dus het gaat de goede richting uit.
Geef een reactie